Vrijheid: opdat we weten, beseffen en nooit vergeten!
fietsroute Geldrop-Mierlo
fietsroute Geldrop-Mierlo
Dit project is een samenwerking van:
toelichting routepunt 15 |
||||
Brits Ereveld (Gemenebest erebegraafplaats) Mierlo
Tussen medio september 1944 en mei 1945 kwamen bij de gevechten in Nederland ongeveer 13.000 geallieerden om het leven. In dat totaalcijfer zijn ook de militairen opgenomen die bezweken aan ziektes en ongelukken welke direct samenhingen met de militaire operaties. Erg nauwkeurig is dat cijfer niet omdat bij de strijd in de grensstreken soms nauwelijks was vast te stellen of een militair al of niet op Nederlands grondgebied gesneuveld was dan wel of een gewonde militair die in Nederland stierf aan zijn verwondingen, die in Nederland of daarbuiten had opgelopen. De verliezen waren bij benadering voor de Britten 6.700 man, de Canadezen 4.100 man, de Amerikanen 1.135 man en de Polen 630 man. Veertig Nederlandse militairen van de Prinses Irenebrigade en een commando-eenheid kwamen bij de Nederlandse bevrijding om het leven, alsmede 102 leden van de Stoottroepen. Hierbij zijn de verliezen buiten Europa (met name in Nederlands-Indië) niet meegeteld.* Een gedeelte van de genoemde aantallen sneuvelde bij de acties in onze regio. Vaak was er geen tijd en/of plek voor een waardige begrafenis en over repatriëring werd niet gesproken. De overledenen werden begraven in een veldgraf of op een noodbegraafplaats, zie ook routepunt 12. Dit gold overigens in die periode ook voor de Duitse militairen.
De graven van de Gemenebest Erebegraafplaats waren allemaal voorzien van een eenvoudig wit houten kruis waarop naam en overlijdensdatum van de overledene vermeld was, tenminste voor zover hun naam bekend was. De kwaliteit van de kruizen was niet zo best. In 1948 werden die houten kruizen vervangen door ijzeren kruizen. Toen de Commonwealth War Grave Commission (CWGC) het beheer van de begraafplaats overnam werden die weer vervangen door de huidige eenheidsstenen van Portland natuursteen. Het 'Brits kerkhof' kreeg de naam Mierlo War Cemetery. Toen werd ook het Erekruis (Cross of Sacrifice) geplaatst, alsmede de toegangspoort en de herdenkingsruimte achter op de begraafplaats. Een dergelijk Erekruis komt op bijna alle erebegraafplaatsen van het Gemenebest voor. Het is een ontwerp van de befaamde Engelse architect Sir Reginald Blomfield, die verschillende bekende oorlogsmonumenten heeft ontworpen, zoals de Menenpoort en de St. George gedachteniskerk in Ieper. Het Erekruis is uitgevoerd in Portland natuursteen en er is een bronzen zwaard op aangebracht. Verder probeert het CWGC alle Gemenebest erebegraafplaatsen er herkenbaar te laten uitzien, dus te uniformeren in opzet en uitvoering allemaal naar het ontwerp van Bloomfield. De plattegrond van de erebegraafplaats, zoals die gemaakt is door de CWGC, ziet u hiernaast. De graven zijn ingedeeld in 8 vakken. Ieder vak kent 7 of 8 rijen van ieder maximaal 13 graven. In de vakken 1 en 2 zijn met name de soldaten begraven die op de noodbegraafplaats in de Stationsstraat in Geldrop lagen en in de verspreide veldgraven in Mierlo en Geldrop. In de box bij de ingang van de begraafplaats ligt een map met daarin bij elk graf een korte beschrijving van de overledene. Op de begraafplaats liggen 667 mensen begraven, waarvan 665 gesneuvelde militairen. Hiervan zijn er 648 afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk (waarvan 13 van de luchtmacht). Verder 5 soldaten van de Australische luchtmacht, 4 Canadezen (1 van de luchtmacht) en 1 Nederlandse soldaat. Van 7 soldaten is onbekend wie ze zijn, waarschijnlijk zijn die afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk.
In de beginjaren van het kerkhof was het op orde houden daarvan wel een punt van aandacht. Een van de strijdmakkers van de Britse militairen woonde in Mierlo en hij besteedde veel aandacht aan het onderhoud. Om de kosten daarvan beheersbaar te houden werd het mogelijk gemaakt om een graf te adopteren. Het was de bedoeling dit graf bijzondere aandacht te geven in de vorm van een regelmatig bezoek en onderhoud van grafsteen. Een klein bloemetje mocht ook. Grote stukken waren niet toegestaan.In Mierlo werd een comité opgericht, het Klaprooscomité, dat een en ander coördineerde en acties hield om middelen bij elkaar te krijgen om het onderhoud te financieren. Dit onder andere door het verkopen van bosjes klaprozen en speldjes in de vorm van een klaproos. In het bestuur van het Klaprooscomité hebben onder meer Sjef van Neerven, Jan Louwers, Noud van der Aa en Stien Tombs-Louwers zitting gehad. De naam van het comité was afgeleid van de papaverbloem klaproos. In de Eerste Wereldoorlog, groeiden de klaprozen op de slagvelden en de vers gedolven graven in Vlaanderen. In de Gemenebestlanden werden klaprozen (poppies in het Engels) gedragen bij de herdenkingen rond de Wapenstilstanddag 11 november. De klaproos is na de Tweede Wereldoorlog het symbool geworden voor het ondraaglijke lijden van alle oorlogsslachtoffers. Aan de klaproos zelf wordt een symbolische waarde toegekend. De kleur rood verwijst naar het bloed van de doden, de zwarte kern naar dood en rouw. In het hart van de bloem is tenslotte een kruisvorm te herkennen, te zien als het christelijk symbool voor lijden.
Hieronder ziet u enkele foto's van de dodenherdenking op de begraafplaats op 4 mei 1948. Deze foto's komen uit het fotoarchief van Heemkundekring De Heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten.
Lewis Tombs geboren 10 juni 1903 in Henley on Thames (Engeland) en overleden precies 79 jaar later op 10 juni 1982 te Mierlo, bleef na zijn mililtaire loopbaan zijn strijdmakkers trouw. Hij trad in dienst bij de Commonwealth War Grave Commission om onderhoud te plegen aan Britse Erebegraafplaatsen, dat paste want hij was van beroep oorspronkelijk tuinman. Hij trouwde met de Mierlose Stien Louwers, woonde in Mierlo en besteedde veel aandacht aan de Erebegraafplaats hier.
Zijn dochter Patricia vertelde daarover in een intervieuw in 2007: "Wij kinderen gingen vaak mee als vader er ging werken. We speelden dan gewoon op het kerkhof. Ik heb daar als peuter nog wel botten gezien, maar ik had geen idee wat het was. We wisten niet beter. Pas later begreep je het en kreeg je ook respect voor de doden op de begraafplaats. Het is een plek van rust en stilte, ondanks dat er veel verkeer voorbij raast." In 1982 werd Lewis Tombs, met speciale toestemming van de Engelse regering bij zijn gesneuvelde strijdmakkers ter aarde gesteld. Het mag uniek genoemd worden dat ook zijn vrouw, Stien Tombs-Louwers, na haar overlijden op 6 januari 2005, als enige vrouw en met toestemming van de Engelse regering in het graf van haar man werd bijbegraven. Daarmee is dit het 666ste graf op de Erebegraafplaats en het enige met 2 overledenen zodat het totaal op 667 komt.
Op de rechterhoek van de Erebegraafplaats is, in het kader van de Liberation route, een luisterzuil geplaatst. Hier wordt het verhaal van het Mierlo War Cemetery verteld. U kunt dit verhaal bij de luisterzuil beluisteren. U kunt er ook voor kiezen om hier het verhaal te beluisteren.
Opzet en inrichting
Langs de Geldropseweg lagen enkele noodgraven van Duitse militairen die bij een aanval uit de lucht op een kolonne onderweg vanuit Eindhoven naar Helmond, om het leven waren gekomen. Op die plek - waar een braak liggend stuk beschikbaar was - zijn de gesneuvelden uit de hele regio bijeengebracht, zowel Britse en Canadese als Duitse. Het betreft voornamelijk gesneuvelden uit de periode september tot november 1944 in het gebied ten zuidwesten van de Maas en het Scheldegebied. De locatie van de Duitse graven was vanaf de Geldropseweg gezien links (ten westen) van waar de Gemenebest soldaten lagen. Er lagen 309 Duitse soldaten en 665 geallieerden, waarvan 1 Nederlander. De Duitse soldaten zijn in 1946 overgebracht naar de enige Duitse militaire begraafplaats in Nederland bij Ysselsteyn.De graven van de Gemenebest Erebegraafplaats waren allemaal voorzien van een eenvoudig wit houten kruis waarop naam en overlijdensdatum van de overledene vermeld was, tenminste voor zover hun naam bekend was. De kwaliteit van de kruizen was niet zo best. In 1948 werden die houten kruizen vervangen door ijzeren kruizen. Toen de Commonwealth War Grave Commission (CWGC) het beheer van de begraafplaats overnam werden die weer vervangen door de huidige eenheidsstenen van Portland natuursteen. Het 'Brits kerkhof' kreeg de naam Mierlo War Cemetery. Toen werd ook het Erekruis (Cross of Sacrifice) geplaatst, alsmede de toegangspoort en de herdenkingsruimte achter op de begraafplaats. Een dergelijk Erekruis komt op bijna alle erebegraafplaatsen van het Gemenebest voor. Het is een ontwerp van de befaamde Engelse architect Sir Reginald Blomfield, die verschillende bekende oorlogsmonumenten heeft ontworpen, zoals de Menenpoort en de St. George gedachteniskerk in Ieper. Het Erekruis is uitgevoerd in Portland natuursteen en er is een bronzen zwaard op aangebracht. Verder probeert het CWGC alle Gemenebest erebegraafplaatsen er herkenbaar te laten uitzien, dus te uniformeren in opzet en uitvoering allemaal naar het ontwerp van Bloomfield. De plattegrond van de erebegraafplaats, zoals die gemaakt is door de CWGC, ziet u hiernaast. De graven zijn ingedeeld in 8 vakken. Ieder vak kent 7 of 8 rijen van ieder maximaal 13 graven. In de vakken 1 en 2 zijn met name de soldaten begraven die op de noodbegraafplaats in de Stationsstraat in Geldrop lagen en in de verspreide veldgraven in Mierlo en Geldrop. In de box bij de ingang van de begraafplaats ligt een map met daarin bij elk graf een korte beschrijving van de overledene. Op de begraafplaats liggen 667 mensen begraven, waarvan 665 gesneuvelde militairen. Hiervan zijn er 648 afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk (waarvan 13 van de luchtmacht). Verder 5 soldaten van de Australische luchtmacht, 4 Canadezen (1 van de luchtmacht) en 1 Nederlandse soldaat. Van 7 soldaten is onbekend wie ze zijn, waarschijnlijk zijn die afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk.
Dodenherdenking
Direct na het einde van de oorlog werd er aandacht geschonken aan de dodenherdenking. De eerste Nationale Dodenherdenking was al in 1946. Ook in Mierlo werd op het Brits kerkhof toen al herdacht, zoals uit het polygoonjournaal dat u hiernaast kunt bekijken blijkt.
De herdenkingen op deze erebegraafplaats hebben altijd veel belangstelling getrokken. Dit gold zowel voor de nationale herdenkingen op 4 mei als voor de herdenking voor Mierlo op 21 september. Tijdens deze herdenkingen is er steeds aandacht geweest voor de soldaten die hier begraven liggen. Bij elke herdenking legden (en leggen) de leden van de plaatselijke scouting uit respect één bloem leggen op elk van de 666 graven.
De herdenking op 4 mei 2020 had door de coronacrisis een heel ander karakter. Dit was een herdenking zonder publiek. Ook de scouts konden hun eerbetoon niet brengen. De scoutinggroep Don Bosco uit Geldrop heeft ter ere van de soldaten een bord gemaakt van gekleurde steentjes met daarop het symbool van de Nationale Dodenherdenking. Dit bord is door enkele leden op 4 mei op de begraafplaats geplaatst als eerbetoon.
In de beginjaren van het kerkhof was het op orde houden daarvan wel een punt van aandacht. Een van de strijdmakkers van de Britse militairen woonde in Mierlo en hij besteedde veel aandacht aan het onderhoud. Om de kosten daarvan beheersbaar te houden werd het mogelijk gemaakt om een graf te adopteren. Het was de bedoeling dit graf bijzondere aandacht te geven in de vorm van een regelmatig bezoek en onderhoud van grafsteen. Een klein bloemetje mocht ook. Grote stukken waren niet toegestaan.In Mierlo werd een comité opgericht, het Klaprooscomité, dat een en ander coördineerde en acties hield om middelen bij elkaar te krijgen om het onderhoud te financieren. Dit onder andere door het verkopen van bosjes klaprozen en speldjes in de vorm van een klaproos. In het bestuur van het Klaprooscomité hebben onder meer Sjef van Neerven, Jan Louwers, Noud van der Aa en Stien Tombs-Louwers zitting gehad. De naam van het comité was afgeleid van de papaverbloem klaproos. In de Eerste Wereldoorlog, groeiden de klaprozen op de slagvelden en de vers gedolven graven in Vlaanderen. In de Gemenebestlanden werden klaprozen (poppies in het Engels) gedragen bij de herdenkingen rond de Wapenstilstanddag 11 november. De klaproos is na de Tweede Wereldoorlog het symbool geworden voor het ondraaglijke lijden van alle oorlogsslachtoffers. Aan de klaproos zelf wordt een symbolische waarde toegekend. De kleur rood verwijst naar het bloed van de doden, de zwarte kern naar dood en rouw. In het hart van de bloem is tenslotte een kruisvorm te herkennen, te zien als het christelijk symbool voor lijden.
Hieronder ziet u enkele foto's van de dodenherdenking op de begraafplaats op 4 mei 1948. Deze foto's komen uit het fotoarchief van Heemkundekring De Heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten.
Lewis Tombs
Lewis Tombs geboren 10 juni 1903 in Henley on Thames (Engeland) en overleden precies 79 jaar later op 10 juni 1982 te Mierlo, bleef na zijn mililtaire loopbaan zijn strijdmakkers trouw. Hij trad in dienst bij de Commonwealth War Grave Commission om onderhoud te plegen aan Britse Erebegraafplaatsen, dat paste want hij was van beroep oorspronkelijk tuinman. Hij trouwde met de Mierlose Stien Louwers, woonde in Mierlo en besteedde veel aandacht aan de Erebegraafplaats hier.
Zijn dochter Patricia vertelde daarover in een intervieuw in 2007: "Wij kinderen gingen vaak mee als vader er ging werken. We speelden dan gewoon op het kerkhof. Ik heb daar als peuter nog wel botten gezien, maar ik had geen idee wat het was. We wisten niet beter. Pas later begreep je het en kreeg je ook respect voor de doden op de begraafplaats. Het is een plek van rust en stilte, ondanks dat er veel verkeer voorbij raast." In 1982 werd Lewis Tombs, met speciale toestemming van de Engelse regering bij zijn gesneuvelde strijdmakkers ter aarde gesteld. Het mag uniek genoemd worden dat ook zijn vrouw, Stien Tombs-Louwers, na haar overlijden op 6 januari 2005, als enige vrouw en met toestemming van de Engelse regering in het graf van haar man werd bijbegraven. Daarmee is dit het 666ste graf op de Erebegraafplaats en het enige met 2 overledenen zodat het totaal op 667 komt.
Luisterzuil
Op de rechterhoek van de Erebegraafplaats is, in het kader van de Liberation route, een luisterzuil geplaatst. Hier wordt het verhaal van het Mierlo War Cemetery verteld. U kunt dit verhaal bij de luisterzuil beluisteren. U kunt er ook voor kiezen om hier het verhaal te beluisteren.
Verhalen
Achter elke overledene in elk graf van deze Erebegraafplaats schuilt een verhaal. Een verhaal van opgroeien, van in het leger gaan, van ver van huis moeten gaan strijden voor de vrijheid van totaal onbekende mensen, van vechten en uiteindelijk sneuvelen. Maar ook verhalen van de mensen die achterblijven en hun geliefde zoon, man, vriend die veel te jong gestorven is, niet kunnen begraven in de eigen omgeving. Het niet of maar zeer beperkt kunnen bezoeken van het graf. En ook nog de verhalen van de mensen hier de gewonden hebben opgevangen, die ze hebben zien sterven soms in hun eigen armen, die graven hebben geadopteerd en verzorgd. Deze verhalen verdienen het om te worden verteld. U treft er op deze site enkele aan. Via de links hieronder kunt u ze lezen.Heeft u nog een verhaal dat hier ook zou moeten komen, laat het ons dan weten: info@heemkundekringmyerle.nl
naar de verhalen:
Fernie Bemister Stewart, Canadees op vreemde bodem.
Rinus Stönner, hoe komt een Nederlander hier terecht?
John Bruce Millar, overleden in de armen van een Nederlands meisje.
De Lancaster bommenwerper van Robin Ordell en zijn bemanning.
* Bron Christ Klep, De bevrijding van Nederland 1944-1945