Heemkundekring Myerle, Mierlo.

Dagexcursie 2014: Zutphen en Erve Kots

De jaarlijkse excursie voerde dit jaar met een volle bus naar de provincie Gelderland voor een tweetal heel verschillende betemmingen. De eerste was Zutphen, de oude Hanzestand aan de IJssel en daarna trok het gezelschap naar de locatie van Erve Kots in Lievelde in de Achterhoek.

Zutphen is één van de oudste steden van ons land en telt een groot aantal rijks- en gemeentelijke monumenten. Ook kent de stad prachtige gevelversieringen en zijn op vele gevels de namen van de panden aangebracht. Als Hanzestad - een Hanze was een samenwerkingsverband tussen handelaren en steden tijdens de middeleeuwen - vergaarde Zutphen grote rijkdom, die nu nog van verschillende panden is af te lezen. Ook kent de stad verschillende - deels moderne- kunstwerken.

Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de historische stadkern, ondanks de bombardementen, grotendeels behouden. De fraaie pakhuizen, koopmanshuizen, kloosters, drie middeleeuwse kerken, hofjes, poorten, torens en resterende stadwallen werden niet beschadigd. De bezoekers van de Heemkundekring Myerle werden door een drietal stadgidsen door de stad geleid en hen werd verhaald over de historie. Hierbij werd een tweetal kerken aangedaan. In beide kerken is een bibliotheek gehuisvesd, maar dan wel heel verschillend........

De Broederenkerk is in het begin van de 14e eeuw gebouwd als onderdeel van het Broederenklooster. De grond werd in 1293 door Margaretha van Dampierre aan Dominicaner monniken geschonken. De gotische kerk bevat een prachtige zestiende-eeuwse plafondschildering. Het koor van de kerk is middels een trap met het dormitorium van het klooster verbonden. Helaas is deze doorgang tegenwoordig afgesloten. In de achttiende eeuw is een torentje toegevoegd met een bel. Nog dagelijks luidt deze bel; het zogenaamde poortersklokje. Om 18.00 uur voor de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog en om 21.45 om de mensen de stadspoorten binnen te roepen. Sinds 1983 is de kerk in gebruik als bibliotheek en wordt vaak een van de mooiste bibliotheken van Nederland genoemd. In de bibliotheek hangt op het voormalige priesterkoor een kunstwerk waarvan u hiernaast een afbeelding ziet.

De St. Walburgiskerk, plaatselijk bekend als Walburgkerk, is een kerk aan het 's-Gravenhof in Zutphen. Het oudste deel van de kerk dateert uit de 11e eeuw. De kerk was eerst gewijd aan zowel Petrus als Walburga, maar de eerste verdween in de loop van de 12e eeuw uit beeld. De huidige kerk dateert voor het grootste deel uit de eerste helft van 13e eeuw; sinds de 16e eeuw heeft ze haar hedendaagse uiterlijk. Tot ca. 1250 was de Walburgiskerk de enige parochiekerk van Zutphen tot de Nieuwstadskerk werd gesticht. Sinds 1591 is de Sint Walburgiskerk in bezit van de Hervormde beweging. Bij de kerk is de Librije, een oude kettingbibliotheek uit 1561 gevestigd. Zij werd opgericht door twee kerkmeesters, Conrad Slindewater en Herman Berner. Uit archiefstukken blijkt dat een belangrijke doelstelling van De Librije was: de mensen voor het "ware" geloof te behouden door hen "goede" boeken te laten lezen. Als openbare leeszaal heeft De Librije dertig jaar gefunctioneerd. In de zeventiende en achttiende eeuw was het een particuliere bibliotheek voor predikanten en raadsleden. In de negentiende eeuw raakte De Librije in vergetelheid. Aan het eind van de negentiende eeuw werd De Librije herontdekt als een monument van wetenschap en geschiedenis. De Librije in de Walburgiskerk behoort tot de belangrijkste cultuurhistorische monumenten in Nederland. zie ook: http://www.librije-zutphen.nl

Na de rondwandeling was het tijd voor een verfrissende tocht met de fluisterboten over de Grote Gracht en de tweede rivier bij Zutphen, te weten de Berkel. Dit riviertje heeft een heel andere functie dan de IJssel. De schippers van de fluiterboten wisten daarover te vertellen, net zoals over de bruggen, de oevers met mooie stadstuinen en de gebouwen langs de gracht en het riviertje. De afvaart is midden in Zutphen vlakbij de Waterpoort de Berkel die vanaf 1312 de twee delen van de stad over de rivier met elkaar verbond. De poort is een onderdeel van de stadsmuur en had ook als functie om de stad te beschremen tegen indringers die via de Berkel probeerden de stad te bereiken.
Tijdens de vaartocht passeerden het gezelschap verschillende etablissementen voor senioren. Wat één van de schippers tot de uitspraak bracht: 'We hebben dan wel geen industie en nauwelijks handel hier, maar wel veel verzorging en dat brengt ook werk mee.'

Eeuwenlang was de rivier de Berkel een belangrijke scheepvaartroute tussen het Duitse Vreden en Zutphen. Met eenmans en tweemans Berkelzompen (platbodems) als transportmiddel ontwikkelde zich een levendige handel tussen het Munsterland en Zutphen. Stroomafwaarts waren belangrijke producten kalk, zilverzand, hout en aardewerk. Stroomopwaarts werden steen, turf, dakpannen, jenever en koloniale waren vervoerd.
In het midden van de 19e eeuw hebben er op de Berkel ca. 80 zompen gevaren. In 1905 voer de laatste Berkelzomp door de Borculose sluis en heeft de laatste Berkelschipper - Gerard Wolfs uit Eibergen; bijgenaamd "de Jappe"- zijn Zomp daarna op de kant getrokken... en was het gedaan. Geen droog brood meer in te verdienen. Helaas is geen enkele Berkelzomp bewaard gebleven.

Na de lunchpauze vertrok het gezelschap naar de Achterhoek. Daar, tussen Groenlo en Lichtenvoorde, ligt het kleine plaatsje Lievelde, waar Museum annex Herberg Erve Kots gehuisvest is. In het Openluchtmuseum is te zien hoe de Achterhoekse boer met zijn gezin, zijn personeel en zijn dieren vroeger woonde en werkte. In een decor van historische boerderijen, een rosoliemolen, een houtzagerij en een grote collectie oude gebruiksvoorwerpen komen vervlogen tijden opnieuw tot leven. Boeren werken met hun dieren, boerinnen spinnen garen en weven stoffen en ook de klompenmaker toont zijn kunsten. Hieronder staan enkele foto's gemaakt in het openlucht museum.
Behalve het museum is er ook nog een ambachtelijke brouwerij en een mooie herberg. In deze herberg genoten we van een voortreffelijke maatlijd ter afsluiting van de geslaagde Excursie. Daarna was het tijd om met de bus weer terug te keren naar onze eigen Heerlijkheid Myerle. Henk Wasser heeft van deze dag een video impressie gemaakt die u kunt vinden op ons Youtube kanaal. Klik op het logo hiernaast om naar de video te gaan.