Om de datering van archeologische objecten mogelijk te maken wordt gebruik gemaakt van een tabel waarin de tijden zijn ingedeeld. Dit is geen absolute indeling en er zitten soms verschillen tussen de tabellen die archeologen gebruiken. Ook is het zo dat tijdvakken op verschillende plaatsen in de wereld op een ander moment beginnen. Dit is zowel cultureel bepaald als archeologisch. In Zuid-Amerika heeft vermoedelijk bijvoorbeeld alleen Peru een bronstijd gekend terwijl in Afrika ten zuiden van de Sahara de ijzertijd ook onmiddellijk volgt op de steentijd. Ook binnen Europa zijn er verschillen. Op plaastsen waar brons beschikbaar was als grondstof begint de bronstijd eerder dan daar waar het metaal moet worden ingevoerd. Zelfs binnen Nederland wordt soms nog een onderscheid gemaakt. Het mesolithicum of de midden steentijd begint in het zuiden eerder dan in het westen, omdat het ijs daar langer stand hield. De onderstaande tabel wordt vaakt gebruikt. We hebben deze tabel aangevuld met de 10 tijdvakken in de geschiedenis van Nederland zoals de commissie De Rooij die heeft benoemd.
Historische periode | De tijd van: | Kenmerken tijd van: | Archeologische periode | Sub-arch.periode | Kenmerken arch.periode |
---|---|---|---|---|---|
prehistorie (oertijd) tot 12 v.Chr. |
boeren en jagers tot 3000 v.Chr. |
hunebedden, nomadenbestaan, agrarische revolutie, landbouwsamenleving | Oude steentijd (paleolithicum) tot 8800 v.Chr. |
vroeg paleolithicum tot 300000 v.Chr. |
nomaden, jager-verzamelaars, groot wild |
midden paleolithicum 300000-35000 v.Chr | |||||
laat paleolithicum 35000-8800 v.Chr | |||||
Midden steentijd (mesolithicum) 8800-5300 v.Chr. |
vroeg mesolithicum 8800-7100 v. Chr. |
na laatste ijstijd, nomaden, jager-visser-verzamelaars | |||
midden mesolithicum 7100-6450 v.Chr | |||||
laat mesolithicum 6450-5300 v.Chr | |||||
Nieuwe steentijd (neolithicum) 5300-2000 v.Chr. |
vroeg neolithicum 5300-4200 v. Chr. |
boeren, veeteelt & akkerbouw, huizenbouwers, eerste aardewerk | |||
midden neolithicum 4200-2850 v.Chr | |||||
Grieken en Romeinen 3000 v.Chr-500 n.Chr. |
Griekse beschaving, Christendom, Romeins imperium, groot grondbezitters, landbouw-stedelijke samenleving | laat neolithicum 2850-2000 v.Chr | |||
bronstijd 2000-800 v.Chr. |
vroege bronstijd 2000-1800 v. Chr. |
boeren, eerste metalen werktuigen & wapens & sierraden, grafheuvels | |||
midden bronstijd 1800-1100 v.Chr | |||||
late bronstijd 1100-800 v.Chr | |||||
ijzertijd 800-12 v.Chr. |
vroege ijzertijd 800-500 v. Chr. |
boeren, volop ijzeren gebruiksvoorwerpen, clans, urnenvelden | |||
midden ijzertijd 500-250 v.Chr | |||||
late ijzertijd 250-12 v.Chr | |||||
protohistorie 12 v.Chr-1050 n.Chr |
Romeinse tijd 12 v.Chr-450 n.Chr |
vroege Romeinse tijd 12 v.Chr-70 n.Chr |
schrift, romeins recht, ontwikkeling steden, christendom | ||
midden Romeinse tijd 70-270 | |||||
laat Romeinse tijd 270-450 | |||||
monniken en ridders | feodalisme, hofstelsel, kerstering, horigheid | middeleeuwen(ME) 450-1050 |
vroege of donkere ME 450-1050 hierin worden onderscheiden: |
vroeg Merovingisch 450-525 |
|
laat Merovingisch 525-725 | |||||
Karolingisch 725-900 | |||||
Ottoons 900-1050 | |||||
adel, clerus, islam, kruistochten, pest | |||||
historie 1050-1945 |
steden en staten 1000-1500 |
opkomst van ambacht en handel, wereldontdekking, geestelijkheid, islam, kruistochten, staatsvorming | hoge of volle ME 1050-1250 | ||
late ME 1250-1500 | |||||
ontdekkers en hervormers 1500-1600 |
beeldenstorm, de republiek, kerkhervorming, rennaissance, humanisme, privileges welgestelden | Nieuwe tijd (NT) 1500-1945 |
vroege NT / NT A (renaissance) 1500-1650 |
vorming landen, oorlogen, industrialisatie, electriciteit, auto's | |
regenten en vorsten 1600-1700 |
VOC, statenbijbel, handelskapitalisme, wetenschappelijke revolutie, regenten met absolute macht, Gouden eeuw | midden NT / NT B 1650-1850 |
|||
pruiken en revoluties 1700-1800 |
slavernij, patriottisme, pachtersoproer, Franse revolutie, verlichting | ||||
burgers en stoommachines 1800-1900 |
industriële revolutie, verzet tegen kinderarbeid, grondwet, democratisering, politiek | late NT / NT C 1850-1945 |
|||
wereldoorlogen 1900-1950 |
1e Wereldoorlog, algemeen kiesrecht, communisme, interbellum, 2e Wereldoorlog | ||||
recente geschiedenis 1945-heden |
tv en computers 1950-heden |
koude oorlog, watersnoodramp, dekolonialisatie, atoombom, ruimtevaart, globalisering, multiculturele samenleving | huidige tijd 1945-heden |
nucliaire ontwikkeling, computers, ruimtevaart, digitalisering, urbanisering |